درمان تحت بیهوشی بهتر است یا خواب آوری؟
اصولا پاسخ قطعی به این پرسش وجود ندارد. این یک تصمیم براساس شرایط دهان کودک، تعداد پوسیدگی ها و نظر دندانپزشک و متخصص بیهوشی است.
چه کسانی می توانند از این خدمات بهره ببرند؟
کسانی که به علت سن کم یا اضطراب زیاد، ناتوانی های فیزیکی یا جسمی امکان انجام درمان های دندانپزشکی تحت شرایط متداول یعنی با استفاده از بی حسی موضعی را ندارند؛ این افراد توسط متخصص بیهوشی با کمک داروهای مشخص تحت خواب آوری یا بیهوشی قرار می گیرند و سپس درمان های دندانپزشکی انجام می شود. با توجه به این که کودکان کم سن بخش عمده ای از این گروه هستند در متن زیر بیشتر در مورد درمان کودکان تحت بیهوشی یا خواب آوری توضیح داده می شود. در واقع شرایط درمان برای بزرگسالان با کمی تفاوت مشابه است.
مساله مهم دیگر سلامتی کودک است. هر گونه بیماری، سابقه حساسیت، مصرف دارو یا تاریخچه درمان های قبلی پزشکی یا دندانپزشکی قبل از کار باید بررسی شود. اصولا انجام درمان های دندانپزشکی تحت بیهوشی یا خواب آوری برای اکثر کودکان قابل انجام است اما شرایط کارمتفاوت است. اگر بیماری های کنترل شده ای مثل بیماری قلبی مادرزادی، دیابت، آسم با ... وجود دارد؛ با مشورت پزشک متخصص می توان درمان ها را به صورت معمول انجام داد و گاهی برای بیماران با بیماری های زمینه ای پیشرفته به انجام درمان ها در بیمارستان و با شرایط کنترل شده تر نیاز است.
چه نکاتی قبل از درمان باید بررسی شود؟
۱- سلامتی کامل کودک
۲- داشتن آزمایش خون. امروزه بین متخصصین بیهوشی در مورد ضرورت داشتن آزمایش خون قبل از درمان های بیهوشی یا خواب آوری اختلاف نظر است. بعضی از متخصصین با توجه به منابع جدید الزامی به تهیه آزمایش خون در کودکان سالم ندارند و گروهی به ضرورت وجود آزمایش در حدود ۶ ماه اخیر معتقد هستند. قطعا قبل از کار دندانپزشک با هماهنگی با متخصص بیهوشی این مساله را با شما مطرح می کند.
۳- در بعضی مراکز درمانی اجازه کتبی از پزشک اطفال درمورد تایید سلامتی کودک قبل از کار باید تهیه شود.
در روز قبل از درمان دندانپزشکی تحت بیهوشی یا خواب آوری چه مسائلی را باید در نظر بگیریم؟
یادمان باشد فرقی نمی کند کودک قرار است تحت بیهوشی درمان شود یا خواب آوری . رعایت تمام شرایط زیر برای هر دو روش درمانی ضروری است
۱- مساله مهم سلامتی کودک در روز عمل دندانپزشکی است؛ هر گونه بیماری عفونی تب دار عمل را کنسل می کند و باید تا بهبودی کامل کودک، درمان به تعویق افتد. در مورد سرماخوردگی های جزئی یا زمان بهبودی بعد از بیماری باید با متخصص بیهوشی مشورت شود.
۲- قبل از عمل دندانپزشکی تحت بیهوشی یا خواب آوری کودک باید ناشتا باشد. ناشتا بودن یعنی عدم مصرف هیچ غذای جامد و مایع یا حتی آب در یک زمان محدود. زمان ناشتایی بر اساس سن کودک بین ۶ تا ۸ ساعت برای غذاهای جامد و شیر و ۲ ساعت برای آب یا مایعات شفاف است؛ در مورد زمان ناشتایی قبل از عمل با شما هماهنگ می شود . ناشتا بودن مساله بسیارمهمی در تمام درمان های همراه با بیهوشی یا خواب آوری است و بعضی والدین فکر می کنند کمی آب یا شیر قبل از درمان مشکل مهمی نیست در حالی که می تواند مشکلات اساسی برای روند بیهوشی یا خواب آوری ایجاد کند و در اکثر مواقع باید عمل کنسل شود. با توجه به این که اکثر درمان ها در صبح برنامه ریزی می شود ناشتا نگه داشتن کودک سخت نیست و باید با دیر خواباندن و دیر بلند شدن کودک یا سرگرم کردن کودک این مساله را حل کرد.
نکات مهم در روز درمان دندانپزشکی تحت بیهوشی یا خواب آوری چیست؟
۱- در روز عمل حضور پدر، مادر ، قیم قانونی کودک الزامی است. مدارک شناسایی والدین و کودک باید وجود داشته باشد.
۲- عکس های رادیولوژی (در صورتی که دارید) و مدارک پزشکی مورد نیاز فراموش نشود.
۳- یک دست لباس راحتی و پتوی کوچک هم لازم است.
۴- معمولا این زمان، اولین برخورد والدین با مرکز درمانی، متخصص بیهوشی و پرسنل اتاق عمل است. در این مرحله دوباره تاریخچه پزشکی کودک مرور می شود ودر پرونده ثبت می شود؛ پرونده کودک کامل می شود و سرپرست کودک فرم رضایت نامه را امضا می کنند.
۵- در تمامی مراکز درمانی ایران، درمان تحت بیهوشی یا خواب آوری از طریق داروهای وریدی انجام می شود و نیاز به رگ گرفتن از کودک است. این چالشی برای بسیاری از والدین است. کودکی که برای درمان های دندانپزشکی همکاری نمی کند معمولا برای رگ گرفتن هم همکاری ندارد؛ به همین دلیل در اکثر مراکز درمانی در ابتدا دارویی را به صورت خوراکی، داخل بینی یا عضلانی به کودک می دهند تا کمی خواب آلود شود. این مساله به متخصص بیهوشی کمک می کند تا رگ گرفتن را در شرایط آرام تری انجام دهد و کودک هم تجربه بدی نداشته باشد. این مرحله به عنوان «پره مدیکیشن» یا « پیش دارویی» نامیده می شود. و همان طور که گفته شد با دو هدف تسهیل در امر رگ گیری و کاهش ناراحتی و اضطراب کودک انجام می شود. بعضی از متخصصین بیهوشی بدون پیش دارویی رگ می گیرند. تفاوت روش بین متخصصین بیهوشی در این مساله وجود دارد و در روند کلی کار تاثیر ندارد. اگر تجربه ای در این زمینه دارید می توانید با دندانپزشک خود قبل از کار صحبت و مشورت کنید.
تا این مرحله کودک در آغوش و در کنار والدین است تلاش کادر درمان در این است که تا زمانی که کودک گیج و خواب آلود نشده است از والدین جدا نشود. بعد از خواب آلودگی کودک به اتاق کار منتقل شده؛ متخصص بیهوشی کودک را بر اساس این که درمان قرار است تحت بیهوشی انجام شود یا خواب آوری، آماده می کند. و با تایید متخصص بیهوشی دندانپزشک درمان را شروع می کند. در زمان درمان دندانپزشکی کودک توسط پزشک متخصص و تکنسین بیهوشی کنترل می شود. دستگاه های مانیتورینگ سطح اکسیژن خون، تعداد ضربان قلب، تنفس، میزان دی اکسید کربن بازدمی و میزان فشارخون را ثبت می کنند.
در اکثر موارد به خصوص در درمان بیهوشی قرار است تمام درمان های دندانپزشکی در یک جلسه انجام شود . اگر کودک برای تهیه عکس قبل از کار همکاری نکرده باشد عکس هم گرفته می شود. معمولا با توجه به این که تعداد دندان های پوسیده زیاد است معمولا زمان درمان طولانی است. در نهایت درمان ها بر اساس هماهنگی دندانپزشک با والدین تکمیل می شود . دقت شود گاهی در هنگام کار ممکن طرح درمان برای دندان خاصی تغییر کند در این موارد با والدین هماهنگ شده و درمان جدید جایگزین می شود.
امروزه با توجه به ارتقای کیفیت داروهای بیهوشی معمولا زمان بیدار شدن کودک کوتاه است. کودک بعد از پایان کار دندانپزشکی به اتاق ریکاوری منتقل می شود. در آنجا تحت نظر متخصص و تکنسین بیهوشی ، والدین کودک هم حضور پیدا می کنند و تا هوشیاری کودک در کنار او هستند. در واقع کودک دوباره در کنار والدین بیدار می شود.
چه نکاتی بعد از درمان باید مد نظر قرار گیرد؟
۱- کودک باید یک تا دو ساعت بعد از خاتمه کار ناشتا بماند. این مساله با هماهنگی متخصص بیهوشی تنظیم می شود. کودک باید برای نوشیدن به اندازه کافی بیدار باشد که آب یا سایر نوشیدنی ها را به طور کامل بنوشد و به اصطلاح در گلوی او نپرد.غذا خوردن در روز عمل با مصرف مایعات شروع و کم کم با غذاهای جامد ادامه پیدا کند.
۲- دندانپزشک داروهای لازم بعد از کار را تجویز و برای والدین شرح می دهد. معمولا مسکن و گاهی آنتی بیوتیک تنها داروهای مورد نیاز هستند.
۳- در روز عمل مواظب کودک باشید. کودکان بسیار متفاوت هستند؛ گاهی در طول روز خواب آلود هستند که مشکلی نیست .
۴- حالت تهوع به دنبال داروهای بیهوشی متداول معمولا دیده نمی شود اما ممکن است بعد از خوردن وعده غذایی سنگین در ساعات اولیه بعد از درمان کودک دچار حالت تهوع شود و معمولا کوتاه مدت است و یا با هماهنگی متخصص بیهوشی یا دندانپزشک داروی لازم تجویز می شود.
۵- تب و افزایش دمای بدن در حد نیم درجه ممکن است رخ دهد که با مصرف داروهای ضد درد متداول (استامینوفن یا ایبوپروفن) کنترل می شود. در صورت بروز تب بیشتر یا در روزهای بعد با دندانپزشک تماس بگیرید.
۶- رعایت بهداشت دهان از همان روز اول درمان به بهبود بافت ها وکاهش ناراحتی بعد از کار کمک می کند.
۷- بهتر است یک هفته بعد از درمان به دندانپزشک مراجعه کنید تا کودک معاینه شود.
تصویر با توضیح پره مدیکیشن خوراکی
تصویر با توضیح پره مدیکیشن تزریق عضلانی
درمان تحت خواب آوری
درمان تحت بیهوشی
